Działania bojowe 1. Brygady Piechoty Zmotoryzowanej LWP w 1945 roku
PIOTR RÓŻAŃSKI
1. Korpus Pancerny powstały w lipcu 1944 r. był największym pancernym związkiem taktycznym istniejącym w Ludowym Wojsku Polskim aż do samego końca drugiej wojny światowej. Od samego początku w jego składzie istniała 1. Brygada Piechoty Zmotoryzowanej, która z kolei była największym związkiem taktycznym w jego składzie. Choć po raz pierwszy weszła ona do walki dopiero na niecały miesiąc przed kapitulacją faszystowskich Niemiec, boje w których uczestniczyła okazały się decydujące dla ostatecznego zwycięstwa.
1. Brygada Piechoty Zmotoryzowanej została utworzona na podstawie rozkazu generała Zygmunta Berlinga z 4 lipca 1944 r. o numerze 00127, stanowiącym o powstaniu 1. Korpusu Pancernego, w którego strukturach znalazła się brygada. Miejscem jej sformowania był Berdyczów, położony 40 km na południe od Żytomierza na Ukrainie. Pierwszym dowódcą jednostki został legendarny dowódca 2. pułku piechoty z 1. Dywizji Piechoty, dowodzący nim podczas bitwy pod Lenino, pułkownik Gwidon Czerwiński. Ze stanowiska dowódcy odszedł 2 stycznia 1945 r. Przez dwa tygodnie pełniącym obowiązki dowódcy był podpułkownik Mikołaj Lachocki, po czym 16 stycznia 1945 r. dowodzenie przejął pułkownik Jan Iwanczura. Poprowadził on brygadę do boju i pozostał jej dowódcą do 29 kwietnia 1946 r.
W brygadzie piechoty zmotoryzowanej znajdowały się: trzy bataliony piechoty (w każdym: trzy kompanie piechoty, kompania ciężkich karabinów maszynowych, kompania rusznic przeciwpancernych, bateria artylerii przeciwpancernej i kompania moździerzy), dywizjon artylerii (trzy baterie artylerii), batalion moździerzy (trzy kompanie moździerzy), kompanie: dowodzenia, rozpoznawcza, fizylierów, rusznic przeciwpancernych, przeciwlotnicza, saperów, techniczna i samochodowa oraz kwatermistrzostwo. Stan etatowy brygady wynosił 3404 żołnierzy. W uzbrobrojeniu było: 7 samochodów pancernych, 10transporterówopancerzonych, 12armat 76 mm, 12 armat przeciwpancernych 45 mm, 6 moździerzy 120 mm i 30 moździerzy 82 mm.
MARSZ W KIERUNKU FRONTU
17 sierpnia 1944 r. brygada ruszyła ze swojego miejsca formowania trakcją kolejową przez Ukrainę w kierunku zachodnim. 21 lipca dotarła do Chełma i rozlokowała się w miasteczku o nazwie Sawin 18 km na północ od tego miasta. Tam jednostka przebywała aż do 23 lutego 1945 r., kiedy to zgodnie z rozkazem generała Józefa Kimbara, dowódcy 1. Korpusu Pancernego WP, miała przegrupować się na Pomorze Zachodnie w rejon Myśliborza, aby wejść w skład walczących armii 1. Frontu Białoruskiego. 18 marca cała brygada była na nowym miejscu zakwaterowania. Dwa dni później kolejny rozkaz zmusił jednostkę do udania się na Dolny Śląsk, dokładnie w rejon Oleśnicy, gdzie tym razem została włączona w skład wojsk 1. Frontu Ukraińskiego i miała wziąć udział w blokadzie Wrocławia. W razie przebicia pierścienia okrążenia przez Niemców, wraz z całym 1. Korpusem Pancernym WP brygada miała stanowić jednostkę szybkiego reagowania.
Już na początku kwietnia plany uległy zmianie w związku z zamiarem sowieckiego dowództwa użycia całej polskiej 2. Armii razem z 1. KPanc WP w operacji berlińskiej. Zgodnie z rozkazem dowódcy 1. Frontu Ukraińskiego marszałka Iwana Koniewa z 4 kwietnia, polski związek operacyjny miał zluzować sowiecką 13. Armię rozlokowaną nad Nysą Łużycką w rejonie od Bukowiny do Dłużyny Dolnej. W dniach 9–10 kwietnia armia zajęła swoje stanowiska. 1. KPanc WP rozlokowano 30 km od linii frontu w rejonie Kliczkowa, Dobrej i Osieczowa.
Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia Nr Specjalny 1/2015