D-Day w powietrzu
Szymon Tetera
D-Day w powietrzu
Operacja lądowania w Normandii wydaje się bardzo dobrze opisana, lecz w dostępnych publikacjach polskojęzycznych jej aspekt lotniczy pozostaje jednak w cieniu operacji oddziałów lądowych i marynarki wojennej. Tymczasem lotnictwo alianckie odegrało w dniu desantu ogromną rolę, wykonując około 14 500 lotów bojowych. Wbrew powszechnym opiniom aktywne były także jednostki Luftwaffe.
W długo wyczekiwanym dniu lądowania w Normandii, przed alianckimi siłami powietrznymi stały następujące zadania:
- zapewnienie ochrony przed atakami nieprzyjaciela w czasie przejścia sił inwazyjnych przez kanał La Manche;
- transport wojsk powietrznodesantowych;
- zneutralizowanie umocnień nadbrzeżnych i obrońców stref lądowania;
- zapewnienie osłony stref lądowania przed atakiem lotniczym;
- redukcja zdolności niemieckich wojsk lądowych do przeprowadzenia kontrataków, poprzez paraliż systemu komunikacyjnego nieprzyjaciela;
- zapewnienie bezpośredniego wsparcia powietrznego oddziałom rozszerzającym uzyskane przyczółki;
- prowadzenie patroli przeciwko nieprzyjacielskim okrętom podwodnym.
Do realizacji wymienionych zadań użyto bazujących na Wyspach Brytyjskich sił lotniczych RAF wchodzących w skład 2. TAF, ADGB, Bomber Command, Costal Command i Transport Command oraz sił lotnictwa USAAF, podzielonego na 8. i 9. Armię Powietrzną.
Royal Air Force
Z ramienia RAF główną siłą wspierającą wojska lądowe były dywizjony zorganizowane w Second Tactical Air Force (2. TAF – 2. Taktyczne Siły Powietrzne), którym podporządkowano 90 dywizjonów. Dziewięć skrzydeł, w skład których wchodziło łącznie 27 dywizjonów, było wyposażonych w samoloty Spitfire IX. Dodatkowo jeden dywizjon latał na Spitfire’ach VII, a dwa kolejne były wyposażone w nowe Spitfire’y XIV. Dwa skrzydła (5 dywizjonów) latały na myśliwcach Mustang III. Siedem skrzydeł z 18 dywizjonami było wyposażonych w samoloty myśliwsko-bombowe Typhoon Ib. Dwa dywizjony wyposażone były w najnowsze Tempesty V. Sześć dywizjonów latało na myśliwcach nocnych Mosquito NF.XIII. 2. TAF dysponowały także 2. Grupą, w skład której wchodziły jednostki bombowców – sześć dywizjonów Mosquito FB.VI, cztery dywizjony wyposażone w Mitchelle II i dwa latające na Bostonach IIIA. Pięć dywizjonów rozpoznania taktycznego używało samolotów Mustang I/IA, a trzy Spitfire’ów. Dysponowano także pojedynczymi dywizjonami samolotów rozpoznawczych Mosquito PR.XVI i i Wellington XIII. Siedem dywizjonów współpracy z armią latało na lekkich samolotach Auster IV. Dodatkowo do 2. TAF przydzielono dwa dywizjony Spitfire’ów V i cztery Seafire’ów FAA do wypatrywania nad wodą rozbitków. Prowadzące strategiczną nocną ofensywę bombową przeciwko niemieckim miastom, Bomber Command dysponowało 82 dywizjonami liczącymi 1681 maszyn. Zasadniczym komponentem Dowództwa Bombowego były cztery grupy ciężkich bombowców. 4. oraz 6. (kanadyjska) Grupa, były wyposażone w Halifaxy, z tym że ta ostatnia posiadała także dwa dywizjony Lancasterów. Z kolei 3. oraz 5. Grupa składały się główne z dywizjonów Lancasterów, z tym, że w składzie pierwszej z nich znajdowały się jeszcze trzy ostatnie dywizjony Stirlingów, skład 5. Grupy zaś uzupełniał dywizjon Mosquito używany do oznaczania celów. Ponadto w skład dowództwa lotnictwa bombowego wchodziły 8. Grupa Pathfinderów, która liczyła sześć dywizjonów Lancasterów oraz pięć dywizjonów używanych do bombardowań dywersyjnych samolotów Mosquito. Wsparcie tym jednostkom zapewniała 100. Grupa grupująca siedem dywizjonów nocnych myśliwców Mosquito oraz trzy dywizjony samolotów walki radioelektronicznej. Za obronę powietrzna terytorium Wielkiej Brytanii była odpowiedzialna Air Defence of Great Britain (ADGB). Za rejon południowowschodni wysp odpowiadała 10. Grupa, licząca siedem dywizjonów Spitfire’ów (trzy IX, dwa VII oraz po jednym XII i XIV) jednym Typhoonów oraz dwoma nocnych Beaufighterów i jednym Mosquitów. Rejon południowo- zachodni osłaniała 11. Grupa, dysponująca siedmioma dywizjonami Spitfire’ów IX, ośmioma Spitfire’ów V, jednym Typhoonów i sześcioma nocnych Mosquitów. Pozostałe dwie grupy osłaniające północne rejony kraju posiadały w sumie dwa dywizjony Mosquitów i Spitfire’ów V i po jednym Mustangów III i Hurricane’ów IIC. Lotnictwo transportowe podległe Transport Command składało się z 48. Grupy, w skład której wchodziły po cztery dywizjony samolotów Albemarle i Stirling i dwa dywizjony Halifaxów, oraz 46. Grupy z pięcioma dywizjonami samolotów transportowych Dakota.
Royal Air Force
Z ramienia RAF główną siłą wspierającą wojska lądowe były dywizjony zorganizowane w Second Tactical Air Force (2. TAF – 2. Taktyczne Siły Powietrzne), którym podporządkowano 90 dywizjonów. Dziewięć skrzydeł, w skład których wchodziło łącznie 27 dywizjonów, było wyposażonych w samoloty Spitfire IX. Dodatkowo jeden dywizjon latał na Spitfire’ach VII, a dwa kolejne były wyposażone w nowe Spitfire’y XIV. Dwa skrzydła (5 dywizjonów) latały na myśliwcach Mustang III. Siedem skrzydeł z 18 dywizjonami było wyposażonych w samoloty myśliwsko-bombowe Typhoon Ib. Dwa dywizjony wyposażone były w najnowsze Tempesty V. Sześć dywizjonów latało na myśliwcach nocnych Mosquito NF.XIII. 2. TAF dysponowały także 2. Grupą, w skład której wchodziły jednostki bombowców – sześć dywizjonów Mosquito FB.VI, cztery dywizjony wyposażone w Mitchelle II i dwa latające na Bostonach IIIA. Pięć dywizjonów rozpoznania taktycznego używało samolotów Mustang I/IA, a trzy Spitfire’ów. Dysponowano także pojedynczymi dywizjonami samolotów rozpoznawczych Mosquito PR.XVI i i Wellington XIII. Siedem dywizjonów współpracy z armią latało na lekkich samolotach Auster IV. Dodatkowo do 2. TAF przydzielono dwa dywizjony Spitfire’ów V i cztery Seafire’ów FAA do wypatrywania nad wodą rozbitków. Prowadzące strategiczną nocną ofensywę bombową przeciwko niemieckim miastom, Bomber Command dysponowało 82 dywizjonami liczącymi 1681 maszyn. Zasadniczym komponentem Dowództwa Bombowego były cztery grupy ciężkich bombowców. 4. oraz 6. (kanadyjska) Grupa, były wyposażone w Halifaxy, z tym że ta ostatnia posiadała także dwa dywizjony Lancasterów. Z kolei 3. oraz 5. Grupa składały się główne z dywizjonów Lancasterów, z tym, że w składzie pierwszej z nich znajdowały się jeszcze trzy ostatnie dywizjony Stirlingów, skład 5. Grupy zaś uzupełniał dywizjon Mosquito używany do oznaczania celów. Ponadto w skład dowództwa lotnictwa bombowego wchodziły 8. Grupa Pathfinderów, która liczyła sześć dywizjonów Lancasterów oraz pięć dywizjonów używanych do bombardowań dywersyjnych samolotów Mosquito. Wsparcie tym jednostkom zapewniała 100. Grupa grupująca siedem dywizjonów nocnych myśliwców Mosquito oraz trzy dywizjony samolotów walki radioelektronicznej. Za obronę powietrzna terytorium Wielkiej Brytanii była odpowiedzialna Air Defence of Great Britain (ADGB). Za rejon południowowschodni wysp odpowiadała 10. Grupa, licząca siedem dywizjonów Spitfire’ów (trzy IX, dwa VII oraz po jednym XII i XIV) jednym Typhoonów oraz dwoma nocnych Beaufighterów i jednym Mosquitów. Rejon południowo- zachodni osłaniała 11. Grupa, dysponująca siedmioma dywizjonami Spitfire’ów IX, ośmioma Spitfire’ów V, jednym Typhoonów i sześcioma nocnych Mosquitów. Pozostałe dwie grupy osłaniające północne rejony kraju posiadały w sumie dwa dywizjony Mosquitów i Spitfire’ów V i po jednym Mustangów III i Hurricane’ów IIC. Lotnictwo transportowe podległe Transport Command składało się z 48. Grupy, w skład której wchodziły po cztery dywizjony samolotów Albemarle i Stirling i dwa dywizjony Halifaxów, oraz 46. Grupy z pięcioma dywizjonami samolotów transportowych Dakota.
Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 3/2010