Czołg podstawowy Typ-74
Michał Nita
Czołg podstawowy Typ-74
Historia japońskiej broni pancernej jest długa i bogata, podobnie jak związana z nią tradycja konstruowania własnych pancernych wozów bojowych. Po zakończeniu I wojny światowej Japonia zakupiła w celach doświadczalnych brytyjskie czołgiMark A Whippet oraz francuskie Renault FT-17. Na obu konstrukcjach japońscy wojskowi zapoznali się z nowo powstałym rodzajem broni. W latach 20. XX wieku władze w Tokio zdecydowały o rozpoczęciu prac nad własnymi wozami bojowymi. Na skutek tej decyzji w 1927 roku zakłady zbrojeniowe z Osaki zbudowały prototyp czołgu Typ-87. Dwa lata później w zakładach Mitsubishi zademonstrowano prototyp innego czołgu Typ-89. Był to podstawowy czołg średni używany w Japonii w latach 30. Jego załogę tworzyło czterech żołnierzy, a uzbrojenie stanowiła 57mm armata i 2 km-y 6,5 mm. W 1935 roku do służby wszedł czołg lekki Typ-95 Ke-Go, a trzy lata później kolejny czołg średni Typ-97 Chi-Ha. Załogę pierwszego z nich tworzyło trzech żołnierzy, a jego uzbrojeniem była 37 mm armata i 2 km-y takie jak w Typ-89. Drugi z czołgów uzbrojono w 47 mm armatę i 2 km-y kalibru 7,7mm. Obsługiwali go czterej żołnierze. Warto wspomnieć, że w latach 50. Typ-95 był używany przez wojska chińskie w wojnie koreańskiej. W Japonii opracowano też czołgi pływające Typ-2 Ka-Mi i Typ-3 To-Ku służące do wsparcia desantów morskich, jak i wiele innych modeli czołgów i dział samobieżnych. W czasie II wojny światowej czołgi z ,,kraju kwitnącej wiśni’’ brały udział w wielu prowadzonych w Azji bitwach.
Okres powojenny
Po zakończeniu II wojny światowej Japonia utraciła prawo do posiadania sił zbrojnych. Formowanie nowej armii japońskiej rozpoczęto latem 1954 roku, w oparciu o powstały w II połowie lat 40., tzw. Rezerwowy Korpus Policyjny. Na mocy międzynarodowych umów wszystkie rodzaje wojsk japońskich miały mieć charakter obronny. Dlatego też otrzymały one nazwę Siły Samoobrony i prawo do działania wyłącznie na terytorium własnego państwa. Wraz z rozpoczęciem tworzenia nowej armii zaczęto myśleć o ponownym utworzeniu przemysłu zbrojeniowego. Miał on produkować sprzęt wojskowy jedynie na potrzeby Sił Samoobrony Japonii. Także od 1954 roku formowano jednostki pancerne. Początkowo otrzymały one od Amerykanów czołgi rodziny Sherman, M24 i M47. Jednakże z uwagi na wzrost, nie każdy Japończyk mógł obsługiwać czołg amerykański. Dlatego też od początku wiadomo było, że ich eksploatacja jest przejściowa i we wspomnianym roku zapadła decyzja o budowie pierwszego powojennego czołgu japońskiego. Ponadto Japończycy postanowili, że rodzimy przemysł obronny ma produkować sprzęt opracowywany przez własnych konstruktorów, a nie na podstawie licencji. Prace projektowe nad pierwszym powojennym czołgiem zakończono w 1956 roku, a już w następnym roku ukończono budowę czterech prototypów. W 1961 roku nowy czołg otrzymał oznaczenie Typ-61 (jest to spolszczenie nazwy Type-61; właściwie poprawnie językowo tłumaczenie z języka japońskiego powinno brzmieć Model-61, ale ze względu na powszechność stosowania słowa „typ” zamiast „model” rozwiązanie to przyjęto także i w tym tekście) i wtedy też, choć prace nad nim nie były jeszcze zakończone, zapadła decyzja o przyjęciu go do służby. Od następnego roku, po ostatecznym przetestowaniu wszystkich jego prototypów, zaczęto wprowadzać go na uzbrojenie. Był on zbudowany w klasycznym układzie konstrukcyjnym i uzbrojony w 90mm armatę, a jego załogę tworzyło czterech żołnierzy. Napędzał go silnik o mocy 441 kW (590 KM). W 1998 roku w wojskach japońskich służyło jeszcze 70 takich czołgów, a w 2001 roku wycofano ze służby ostatnie Typ-y-61.
Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 6/2009