Czołgi ciężkie KW-1 w armii fińskiej

Zbigniew Lalak

30 grudnia 1939 roku Ludowy Komisarz Ciężkiego Przemysłu Maszynowego W. Małyszew wydał rozporządzenie o rozpoczęciu przez LKZ w Leningradzie produkcji seryjnej czołgu ciężkiego KW. Czołg miał być produkowany w dwóch wersjach: z małą wieżą (KW-1) i dużą wieżą (KW-2). Wozy KW-1 obok czołgów średnich T-34 parametrami taktyczno-technicznymi przewyższały wozy bojowe produkowane w Niemczech, Francji i Wielkiej Brytanii. Pośpiech, w jakim powstał projekt, oraz przyjęte rozwiązania (użycie skrzyni przekładniowej z czołgu SMK), sprawił, że KW-1 od początku borykał się z wieloma problemami technicznymi, których nie udało się usunąć aż do zakończenia produkcji seryjnej.

W latach 1941–1945 armia fińska zdobyła kilka czołgów KW-1, z których tylko dwa egzemplarze zostały skierowane do służby liniowej. Problemy techniczne sprawiły, że wozy te nie odegrały znaczącej roli w walkach w 1944 roku. Klimi, jak je nazwano, pozostały w służbie aż do 1955 roku. Obecnie znajdują się w Muzeum Wojsk Pancernych w Parola.

18 grudnia 1939 roku prototyp czołgu ciężkiego KW wziął udział w akcji bojowej w rejonie Summa. Na front fiński skierowano bowiem prototypy czołgów SMK, T-100 i KW, z których sformowano samodzielną kompanię w 91. Batalionie Czołgów, której dowódcą został kpt. I. Kołtuszkin. Załoga czołgu KW (prototyp uzbrojony był w armatę kalibru 76 mm i sprzężoną kalibru 45 mm, lecz z powodu ciasnoty w wieży armata kal. 45 mm została zdemontowana) składała się z żołnierzy 20. Brygady Czołgów Ciężkich oraz trzech pracowników zakładów LKZ. Dowódcą wozu był lejt. G.F. Kaczychin. KW-1 osłaniał nacierające w rejonie Summa czołgi T-28. Załoga ostrzelała fińskie schrony bojowe. Finowie kilkukrotnie trafili KW (Rosjanie raportowali o 9 trafieniach), a jeden z pocisków kalibru 37 mm przebił lufę armaty. Załoga postanowiła wycofać się biorąc na hol jeden z uszkodzonych T-28. Mimo że nie przeprowadzono pełnych prób technicznych z prototypem, postanowiono uruchomić produkcję seryjną czołgu KW w obu wariantach, czyli KW-1 i KW-2 (prototyp także był testowany w Finlandii).

Do kolejnego spotkania żołnierzy fińskich z radzieckimi KW-1 (KW – Kliment Woroszyłow) doszło w 1941 roku, gdy rozpoczęła się tzw. wojna kontynuacyjna.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 5/2024