Ciężarowe Chevrolety w Wojsku Polskim

Jędrzej Korbal

Towarzystwo Przemysłowe Zakładów Mechanicznych Lilpop, Rau i Loewenstein SA  (LRL) było jednym z najstarszych i największych przedsiębiorstw działających na terenie II Rzeczpospolitej. Już pod koniec lat dwudziestych dzięki funkcjonowaniu pierwszej montowni LRL/Chebrolet posiadał uznaną markę oraz szeroką gamę produktów, z których cześć trafiała również do jednostek WP. Silna pozycja firmy oraz zróżnicowania oferta pozwoliły jej przetrwać zawirowania związane z kryzysem gospodarczym przełomu lat 20. i 30. Podstawę pierwotnego asortymentu stanowiły kotły parowe, silniki spalinowe małej mocy, motopompy, turbiny dla elektrowni oraz będący kołem zamachowym firmy tabor kolejowy produkowany w dużych ilościach m.in. dla PKP.

Osobną grupą zamówień były zlecenia otrzymywane od władz wojskowych obejmujące od momentu odzyskania przez Polskę niepodległości sprzęt saperski i taborowy, rozmaite odlewy – gąsienice, kadłuby skrzyń biegów, skorupy pocisków artyleryjskich i granatów etc. Doświadczenia zdobyte m.in. przy budowie nadwozi tramwajowych oraz rosnące znaczenie motoryzacji zwróciły uwagę władz spółki na kwestię rozwoju produkcji samochodów w kraju. Sprawa była jednak trudna, ponieważ obowiązywały przepisy dające PZInż. oraz Polskiemu Fiatowi rolę hegemona na polskim rynku motoryzacyjnym. Sytuacja uległa zmianie w połowie roku 1936, kiedy na skutek polityki wiceministra Juliana Piaseckiego zniesiono krępujące rynek samochodowy przepisy, a rząd, chcąc pobudzić będący w stagnacji rynek, umożliwił koncesjonowanie produkcji pojazdów silnikowych przez przedsiębiorstwa krajowe. Dla potencjalnego nabywcy nowe przepisy oznaczały możliwość odliczenia od podatku dochodowego 20% ceny zakupionego samochodu osobowego produkcji krajowej, czyli de facto cena była niższa o jedną piątą. Z grupy firm zainteresowanych licencyjnym wytwarzaniem samochodów w Polsce na prowadzenie wysunął się LRL posiadający już wyrobione, dzięki wcześniejszym umowom, kontakty z koncernami amerykańskimi. Dzięki nim oraz sprawnej pracy zarządu i rady nadzorczej spółki Towarzystwo Przemysłowe Zakładów Mechanicznych Lilpop, Rau i Loewenstein SA 13 maja 1936 roku porozumiało się z amerykańskim koncernem General Motors International A/S, otrzymując na mocy podpisanej umowy koncesję na montaż samochodów osobowych i ciężarowych tej marki (wraz z importem części) w swoich warszawskich zakładach. Powstała w ten sposób montownia nowoczesnych samochodów nosiła nazwę Koncesjonowanej Wytwórni Samochodów „Lilpop, Rau i Loewenstein”, chociaż w praktyce stosowano skróconą nazwę – LRL.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 4/2017