Chorwackie MiG-21

Pierwsza dekada XXI wieku stała w Wojskach Lotniczych i Obrony Powietrznej Chorwacji pod znakiem rozpoczęcia służby przez pierwszą generację pilotów MiG-21, którzy zostali wyszkoleni od podstaw na własnych samolotach szkolno- treningowych Pilatus PC-9M. W 2001 roku rozpoczęły się również remonty i modernizacja floty MiG-21, przeprowadzone przez rumuńską firmę Aerostar SA. Ostatnie lata przyniosły chorwackim pilotom MiG-21 doświadczenia z udziału w międzynarodowych ćwiczeniach „ACSA“, „Joint Wings“ i „Adriatic Sword“, przeprowadzonych z własnych baz Pula i Zadar. Resursy płatowców MiG-21 dobiegają niestety końca, coraz pilniejsze staje się więc zastąpienie ich nowymi, nowoczesnymi wielozadaniowymi samolotami myśliwskimi.

Powstanie Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej Chorwacji
Formacja Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej Chorwacji (Hrvatsko ratno zrakoplovstvo i protuzračna obrana – HRZiPZO) została powołana do życia 12 grudnia 1991 roku. Do tego czasu w ramach sił zbrojnych młodej republiki (pod nazwą Zbor narodne garde) istniały dwie niezależne jednostki lotnicze SZO (Samostalni zrakoplovni odred), utworzone na bazie cywilnych aeroklubów. Zdobyły one pewną liczbę samolotów sportowych i rolniczych, które po przemalowaniu w barwy maskujące zostały użyte nie tylko do lotów rozpoznawczych i łącznikowych, ale również wykonywały zadania bojowe przeciwko oddziałom serbskim. SZO „Osijek“ wykazał się znacznymi osiągnięciami w walkach w okolicy Vukovaru, oddział SZO „Split“ zaś działał na frontach w Dalmacji. W walkach o Vukovar wykorzystywano rolnicze An-2, przewożące zaopatrzenie do oblężonego miasta; oprócz transportu ładunków samoloty tego typu bombardowały zarówno oddziały armii jugosłowiańskiej, jak i jednostki serbskie, za pomocą improwizowanych bomb (zwykle zabierano od czterech do sześciu bomb o masie około 150 kg). Naloty prowadzono wyłącznie w nocy na podstawie wskazań odbiornika systemu satelitarnej nawigacji, bez kontaktu wzrokowego z celem. W Dalmacji używano bojowo m.in. dwóch uzbrojonych samolotów Utva 75, należących uprzednio do aeroklubu w Splicie. W sytuacji braku sprawnych statków powietrznych podczaswojny domowej zaczęto nawet rozważać przywrócenie do stanu lotnego eksponatów z Muzeum Techniki w Zagrzebiu – samolotu myśliwskiego P-47D Thunderbolt oraz śmigłowca Bell 47.

Chorwackie doświadczenia z MiG-21
Jugosłowiańskie lotnictwo wojskowe (Ratno Vazduhoplovstvo i Protiv Vazdušna odbrana) otrzymało pierwsze myśliwce MiG-21 w 1962 roku. Pierwszą wersją w służbie liniowej była MiG-21F-13; w trakcie kolejnych czterdziestu lat przez jugosłowiańskie lotnictwo przewinęły się wszystkie najważniejsze warianty tego niezwykla popularnego w kilkudziesięciu państwach świata samolotu. Wojska lotnicze federacji były rozmieszczone na terenie całej Jugosławii; na terytorium dzisiejszej Chorwacji znajdowały się dwie główne bazy: Pleso w okolicy Zagrzebia, gdzie stacjonowała eskadra myśliwska oraz Pula (na wybrzeżu, nieopodal miasta o tej nazwie), gdzie bazowała jednostka szkolna. W położonej niedaleko Zagrzebia miejscowości Velika Gorica zbudowano zakłady remontowe „Zmaj“, mogące wykonywać m.in. naprawy i remonty płatowców MiG-21. W ramach zaplecza armii jugosłowiańskiej działało kilka zakładów obsługujących płatowce MiG-21, wśród nich „Zmaj“, które były uważane za najlepsze i najbardziej doświadczone. Po uzyskaniu przez Chorwację niepodległości w 1991 roku zakłady remontowe zmieniły nazwę na Zrakoplovno-tehnički zavod (ZTZ) i zostały włączone oficjalnie w struktury Ministerstwa Obrony. Dwa lata temu zakłady zostały sprywatyzowane; dla podkreślenia tego aktu zmieniły nazwę na Zrakoplovno-tehnički centar (Lotnicze Centrum Techniczne).