Budżet obronny Polski na 2022 rok

Tomasz Dmitruk

W dniu 1 lutego br. Prezydent RP podpisał ustawę budżetową na 2022 rok. Zakłada ona wzrost wydatków obronnych w stosunku do 2021 roku o 5,9 mld PLN (11,5%), do poziomu 57,8 mld PLN. To drugi rok, w którym na obronność mają zostać przeznaczone środki w wysokości 2,2% PKB Polski. Wysoka inflacja wynosząca w 2021 roku średnio 5,1% spowodowała jednak, że realny wzrost wydatków na obronność będzie istotnie niższy. Przedstawione w artykule dane bazują na: ustawie budżetowej na rok 2022 z dnia 17 grudnia 2021 roku (nazywanej dalej Ustawą), ustawie z 17 grudnia 2021 roku „o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022”, informacjach przekazanych podczas posiedzenia Sejmowej Komisji Obrony Narodowej nr 42 z 28 października 2021 roku, decyzji budżetowej na rok 2022 nr 14/MON z dnia 14 lutego 2022 roku oraz informacji przekazanych autorowi przez MON.

Łączne wydatki

W 2022 roku na wydatki obronne zamierza się przeznaczyć łącznie 57,783 mld PLN, co stanowić ma 2,2% tegorocznego PKB (szacowanego na potrzeby ustawy budżetowej na 2626,3 mld PLN). Oznacza to, że wydatki obronne w br. będą o 5,949 mld PLN (11,5%) wyższe, niż zapisano w ustawie budżetowej na 2021 rok (przed nowelizacją). Wielkość nakładów określono zgodnie z formułą zawartą w art.7 ust.1 ustawy z dnia 25 maja 2001 roku „o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych RP”. Wzrost wydatków o 11,5% wydaje się duży, ale biorąc pod uwagę, że w 2021 roku wg. GUS średnia inflacja wyniosła 5,1%, a w ujęciu rocznym od grudnia 2020 roku do grudnia 2021 roku nawet 8,6%, realny wzrost nakładów obronnych jest znacznie niższy. Trzeba również brać pod uwagę, że na ceny sprzętu wojskowego i uzbrojenia istotny wpływ ma rosnący przez ostatni rok kurs dolara. Od 2 marca 2021 do 2 marca 2022 roku jego cena wzrosła o ponad 15%.W tym miejscu warto wspomnieć, że w chwili opracowania projektu Ustawy (w sierpniu 2021 roku) PKB Polski na 2022 rok prognozowano już na 2722,9 mld PLN, a mimo to za podstawę przyjęto wcześniejszy szacunek PKB wynoszący 2626,3 mld PLN. Gdyby przyjąć nowszą prognozę, wydatki na obronność powinny wynosić 59,9 mld PLN.

Drugi ważny aspekt dotyczący nakładów na obronność związany jest z nowelizacją budżetu państwa w ubiegłym roku. Na podstawie ustawy z 1 października 2021 roku „o zmianie ustawy budżetowej na rok 2021” łączne wydatki na obronność planowane na 2021 rok wzrosły o 6,964 mld PLN do poziomu 58,146 mld PLN. Jeśli porównamy z tą kwotą wydatki na obronność zaplanowane na 2022 rok, okaże się, że w tym roku będą one niższe o 1,094 mld PLN (1,9%) niż ubiegłoroczne. Z ubiegłorocznego wzrostu (o 6,964 mld PLN), aż 6,3 mld PLN przekazano na Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych (FMSZ), z czego 1,5 mld PLN zaplanowano wydatkować w 2021 roku, a 4,8 mld PLN pozostawiono na wydatki w kolejnych latach, na płatności z tytułu zakupu czołgów M1A2 Abrams, zgodnie z wymaganiami określonymi w uchwale nr 89 Rady Ministrów z 9 lipca 2021 roku w sprawie ustanowienia programu wieloletniego „Wyposażenie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w czołgi”. W dalszej części artykułu jeśli będzie mowa o wydatkach zaplanowanych na 2021 rok, należy przez to rozumieć te zapisane w ustawie budżetowej z 20 stycznia 2022 roku (przed nowelizacją).

Na łączne nakłady obronne w 2022 roku składają się:

wydatki zaplanowane w części 29 budżetu państwa „Obrona narodowa” – 57,052 mld PLN;
wydatki zaplanowane poza częścią 29 budżetu państwa w ramach działu 752 „Obrona narodowa” – 512,8 mln PLN;
wydatki FMSZ – 191,7 mln PLN;
wydatki Agencji Mienia Wojskowego (AMW) przeznaczane na inwestycje i zaliczone do wydatków obronnych – 27,0 mln PLN.

Budżet obronny zaplanowany na ten roku będzie stanowił 11,0% łącznych wydatków budżetu państwa (521,8 mld PLN). Dla porównania w 2021 roku (przed nowelizacją), było to 10,6%. Dodatkowo, poza wydatkami budżetowymi na obronność, w ramach FMSZ zarezerwowano wspomniane już środki w wysokości 4,8 mld PLN na płatności z tytułu zakupu czołgów M1A2 Abrams. Łącznie z nimi wydatki na obronność zaplanowane na 2022 roku wynoszą 62,583 mld PLN (co stanowi 2,38% prognozowanego PKB).

Wydatki w części 29 „Obrona narodowa”

Największy udział w zaplanowanych nakładach na obronność mają wydatki zapisane w części 29 budżetu „Obrona narodowa”. W br. na ten cel planuje się przeznaczyć 57,052 mld PLN. Jest to kwota o 5,869 mld PLN (11,5%) wyższa niż w planie na 2021 rok. Główne kategorie nakładów (wydatki bieżące, wydatki majątkowe, świadczenia na rzecz osób fizycznych, dotacje i subwencje oraz współfinansowanie projektów z udziałem środków UE) zostaną omówione w kolejnych rozdziałach. Zanim do tego przejdziemy, warto jeszcze odnotować, że w tym roku na Wojskowe Misje Pokojowe planuje się wydatkować 338,4 mln PLN (w stosunku do ubiegłego roku jest to spadek o 16,9%), na Służbę Wywiadu Wojskowego 236,1 mln PLN (wzrost o 11,1%) oraz na Służbę Kontrwywiadu 362,9 mln PLN (wzrost o 19,3%).

W tegorocznym budżecie na Wojska Obrony Terytorialnej (WOT) zaplanowano wydatkowanie 2,5% całkowitych nakładów na obronność tj. 1,431 mld PLN, co jest kwotą niemal taką samą jak w 2021 roku (1,414 mld PLN), w tym:

958,3 mln PLN na funkcjonowanie dowództwa i jednostek WOT (w odniesieniu do 2021 roku jest to wzrost o 11,0%);
186,2 mln PLN na wydatki związane z zakupami sprzętu i uzbrojenia (spadek o 40,9%);
111,9 mln PLN na zakupy środków materiałowych (wzrost o 0,8%);
42,6 mln PLN na inwestycje budowlane (spadek o 21,7%);
130,8 mln PLN na wydatki dotyczące zabezpieczenia logistycznego WOT (wzrost o 89,1%).

W 2022 roku WOT powinny osiągnąć średnioroczną liczebność na poziomie: 4490 żołnierzy zawodowych, do 35 000 żołnierzy pełniących terytorialną służbę wojskową oraz 902 pracowników.

Wydatki bieżące. W ramach części 29 budżetu „Obrona narodowa” najwięcej, bo aż 45,8% łącznych nakładów, planuje się przeznaczyć na wydatki bieżące. W br. ma to być kwota 26,136 mld PLN, czyli o 2,332 mld PLN (9,8%) wyższa niż w planie na 2021 rok. Najwyższą pozycją wydatków bieżących będą koszty osobowe, tj. uposażenia żołnierzy i funkcjonariuszy, świadczenia pieniężne relacjonowane do uposażeń oraz wynagrodzenia pracowników cywilnych wraz z pochodnymi, na które zarezerwowano 13,789 mld PLN (§4010–4070, 4110, 4120), co jest kwotą wyższą o 1,662 mld PLN niż w 2021 roku (wzrost o 13,7%). To rezultat zaplanowanych podwyżek uposażeń żołnierzy i wynagrodzeń cywilnych pracowników MON. Warto zwrócić uwagę, że procentowo jest to więcej, niż wyniosła ubiegłoroczna inflacja.

W br. zakłada się utrzymanie 115 500 etatów żołnierzy zawodowych (w odniesieniu do 2021 roku będzie to wzrost o 2500 etatów), 2821 funkcjonariuszy (wzrost o 140 etatów SKW), w tym 1874 SKW i 947 SWW, 8000 kandydatów na żołnierzy zawodowych (bez zmian), 1000 żołnierzy Narodowych Sił Rezerwowych (spadek o 2000), 30 000 żołnierzy Terytorialnej Służby Wojskowej (wzrost o 3000) oraz 53 130 pracowników wojska (spadek o 46 etatów).

Na pozostałe wydatki bieżące (wg. decyzji budżetowej MON) planuje się przeznaczyć kwotę 12,334 mld PLN, o 1,378 mld PLN (11,8%) wyższą niż rok wcześniej, w tym m.in. na:

zakupy usług (§4300) – 3,138 mld PLN (w odniesieniu do 2021 roku wzrost o 7,2%);
zakupy materiałów i wyposażenia (§4210) – 2,936 mld PLN (spadek o 0,3%);
zakupy usług remontowych (§4270) – 2,731 mld PLN (wzrost o 5,7%), w tym z przeznaczeniem na remont uzbrojenia i sprzętu wojskowego 1,132 mld PLN;
zakupy energii elektrycznej (§4260) – 692,2 mln PLN (wzrost aż o 25,1%);
równoważniki pieniężne i ekwiwalenty dla żołnierzy i funkcjonariuszy (§4180) – 689,4 mln PLN (wzrost o 10,6%);
uposażenia i świadczenia pieniężne wypłacane przez okres roku żołnierzom i funkcjonariuszom zwolnionym ze służby (§4080) – 354,3 mln PLN (wzrost aż o 35,5%, co świadczy o istotnym wzroście odejść ze służby w 2021 roku);
składki do organizacji międzynarodowych (§4540) – 351,9 mln PLN (spadek o 7,2%);
podróże służbowe krajowe i zagraniczne (§4410 i 4420) – 273,9 mln PLN (spadek o 6,9%);
podatki od nieruchomości (§4480) – 245,8 mln PLN (wzrost o 7,5%);
zakupy środków żywności (§4220) – 246,6 mln PLN (wzrost o 12,1%);
zakupy sprzętu i uzbrojenia (§4250) – 144,4 mln PLN (spadek o 2,8%).

Z ww. środków bieżących finansowany będzie w całości jeden z czterech Centralnych Planów Rzeczowych – Plan Zakupu Środków Materiałowych oraz częściowo także Plan Modernizacji Technicznej, w zakresie remontów (§4270) i zakupów sprzętu i uzbrojenia (§4250). Oba plany szczegółowo zostały opisane w dalszej części artykułu.

Świadczenia na rzecz osób fizycznych. Świadczenia na rzecz osób fizycznych w 2022 roku będą stanowiły 17,5% wszystkich wydatków na część 29 „Obrona narodowa”. Na finansowanie tej kategorii zamierza się przeznaczyć 9,958 mld PLN, czyli o 354,9 mln PLN (3,7%) więcej niż w ubiegłym roku, z czego na emerytury i renty dla byłych żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy zaplanowano wydatkowanie 8,241 mld PLN (wzrost o 5,9%). Przewiduje się, że liczba świadczeniobiorców osiągnie w br. średnioroczny poziom 157 900 osób. W odniesieniu do ubiegłego roku należy odnotować średniorocznie dalszy spadek o 1764 osób.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 3/2022

Wróć