„Białe niedźwiedzie” w Berlinie

Przemysław Skulski

W czasie II wojny światowej zdecydowana większość radzieckich jednostek pancernych pozostawała niemal całkowicie anonimowa. Czołgi z naniesionymi jedynie numerami taktycznymi (a i to nie zawsze) stanowiły zielono-oliwkową masę, które przetaczała się przez pola bitew. Zdarzały się jednak wyjątki. Niektóre jednostki stosowały oznaczenia taktyczne, które pozwalały na ich jednoznaczną identyfikację. W tej grupie znalazła się 7. Samodzielna Ciężka Brygada Pancerna Gwardii, posiadająca bardzo charakterystyczne godło – symbol białego niedźwiedzia umieszczony na czerwonej gwieździe. Brygada wyróżniła się w ostatnich tygodniach wojny, kończąc swój szlak bojowy w maju 1945 r. przy Bramie Brandenburskiej w Berlinie. Była to jednostka, która miała długie tradycje bojowe, sięgające 1941 r. W czasie wojny brygada zanotowała wiele sukcesów, które okupiono jednak dużymi stratami.

Tragiczny początek

W pierwszych miesiącach Wielkiej Wojny Ojczyźnianej doszło do szeregu kolejnych zdarzeń, które doprowadziły ostatecznie do powstania 7. Brygady Pancernej Gwardii. W składzie 21. Korpusu Zmechanizowanego, utworzonego w marcu 1941 r., znalazła się 46. Dywizja Pancerna (szczególnie nas interesująca) oraz 42. Dywizja Pancerna i 185. Dywizja Zmechanizowana. Organizacyjnie korpus ten należał do Specjalnego Bałtyckiego Okręgu Wojskowego. W chwili rozpoczęcia operacji „Barbarossa” jednostka dowodzona przez generała majora Dmitrija Leluszenkę dysponowała 98 czołgami (KW-1, T-34, T-26 i BT-7) oraz 130 ciężkimi działami. Walki z LVI Korpusem Pancernym gen. Ericha von Mansteina okazały się bolesnym doświadczeniem. W ciągu miesiąca działań bojowych w krajach nadbałtyckich 21. Korpus Zmechanizowany stracił 60% stanu osobowego, niemal wszystkie czołgi (sprawnych zostało 7 wozów) oraz blisko połowę artylerii. Poświęcenie żołnierzy nie zdołało zatrzymać nacierających Niemców. Resztki korpusu zostały ewakuowane na tyły, ale już w sierpniu 1941 r. został on ostatecznie rozwiązany. Wchodzące w jego skład dywizje przeszły reorganizację. Na bazie 46. Dywizji Pancernej została utworzona 46. Brygada Pancerna, która po otrzymaniu uzupełnień trafiła ponownie na front. Początkowo jednostka brała udział w walkach w rejonie Leningradu. W lutym 1942 r. brygada otrzymała status jednostki gwardyjskiej, a jej nazwa została zmieniona na 7. Brygadę Pancerną Gwardii. Dowódcą został mianowany generał major Wasilij Aleksiejewicz Kopcow. Uzbrojenie jednostki stanowiły czołgi T-34 różnych wersji, ale większość z nich była mocno wyeksploatowana. W marcu 1942 r. brygada otrzymała 40 fabrycznie nowych czołgów T-34, co na pewien czas ustabilizowało jej sytuację sprzętową. 

Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 4/2016