Bezzałogowe systemy powietrzne dla Wojsk Lądowych i Wojsk Specjalnych w latach 2001–2017
Tomasz Kwasek
Zgodnie z ujawnionym w 2004 roku planem wyposażenia Wojsk Lądowych w zestawy Bezzałogowych Systemów Powietrznych (BSP) przewidywano zakup w ciągu następnych 5 lat 5-6 zestawów klasy taktycznej krótkiego zasięgu oraz do 21 zestawów klasy mini. Pierwsze formalne zapotrzebowanie na wojskowy BSP zgłosił w maju 2005 roku Departament Polityki Zbrojeniowej MON. Do przetargu na wykonanie demonstratora miniaturowego zaawansowanego systemu rozpoznania MikroBSP (faktycznie klasy mini) przystąpiły Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych wraz z Centrum Naukowo-Produkcyjnym Elektroniki Profesjonalnej Radwar S.A. (obecnie PIT-Radwar S.A.) i Wojskową Akademią Techniczną z Miniaturowym Bezzałogowym Systemem Obserwacji (MSBO) HOB-Bit oraz firma WB Electronics S.A. z BSP Calineczka-2004 na bazie aparatu Sofar-250. W czerwcu tego roku zwycięzcą przetargu na demonstrator technologii BSP klasy mini został MSBO HOB-bit. Ponowny przetarg ogłoszono w marcu 2006 roku, wzięły w nim udział WB Electronics z Calineczka-2004 i CNPEP Radwar S.A. z aparatem Skylark-1. Postępowanie nie zakończyło się wdrożeniem seryjnych zestawów do jednostek Sił Zbrojnych RP.
Pierwszy zestaw BSP klasy mini Aeronautics Orbiter (4 aparaty latające) został zakupiony w październiku 2005 roku dla Jednostki Wojskowej GROM, kolejne cztery zestawy zakupiono w lutym 2007 roku dla kolejnej jednostki podporządkowanej Dowództwu Wojsk Specjalnych. W lipcu 2007 r. pozyskano 7 takich zestawów (w każdym po 3 aparaty latające), a w czerwcu 4 – wszystkie 11 zestawów Orbiter otrzymały Wojska Lądowe.
Jeśli chodzi o większe BSP, to w grudniu 2005 roku zgłoszono zapotrzebowanie na zakup dwóch systemów klasy taktycznej średniego zasięgu AAI (obecnie Textron Systems) RQ-7B Shadow 200 (w każdym po 4 aparaty latające), który miał być finansowany w ramach amerykańskiej procedury Foreing Military Finacing (FMF). Z uwagi na sygnalizowany wzrost kosztów programu plany te ograniczono do jednego zestawu, a w czerwcu 2007 roku ostatecznie anulowano. W październiku 2008 roku Departament Zaopatrywania Sił Zbrojnych MON uruchomił przetarg na dostawę dwóch zestawów BSP klasy taktycznej średniego zasięgu, do którego zgłosiło się trzech oferentów: Aeronautics Defense Systems z aparatem Aerostar, Elbit Systems oferujący bezzałogowiec Hermes 450W oraz Israel Aerospace Industries proponujący aparat Searcher II/III. Ostatecznie po czterokrotnym rozpoczynaniu negocjacji z potencjalnymi oferentami, w lutym 2010 roku w drodze aukcji elektronicznej wybrano BSP Aerostar. Problemy z realizacją kontraktu przez stronę izraelską doprowadziły do odstąpienia od umowy w październiku 2012 roku. Kolejne BSP klasy mini zakupiono w listopadzie 2010 roku – były to dwa polskie zestawy nazwane Fly Eye (w każdym po 4 aparaty latające), opracowane we Flytronic sp. z o.o. z GRUPY WB które otrzymała Jednostka Wsparcia Dowodzenia i Zabezpieczenia Nil. W listopadzie 2009 roku rozpoczęto postępowanie negocjacyjne z jednym wykonawcą dotyczące pozyskania dla Wojsk Specjalnych – w formie leasingu z opcją zakupu i w ramach pilnej potrzeby operacyjnej – BSP klasy taktycznej krótkiego zasięgu Boeing Insitu ScanEagle Block D. W lutym następnego roku zakupiono dla JW Nil jeden zestaw tego typu (w każdym po 10 aparatów latających), dostarczony w 2011 roku.
We wrześniu 2008 roku Sztab Generalny WP przygotował „Koncepcję rozwoju rozpoznania obrazowego w Siłach Zbrojnych RP”, która stała się podstawą do opracowania programu pozyskania Bezzałogowych Systemów Rozpoznawczych (BSR) w „Planie modernizacji technicznej Sił Zbrojnych w latach 2009–2018”. Według pierwotnych założeń do końca 2019 roku Wojska Lądowe miały otrzymać 47 zestawów mini-BSP (poza 11 już użytkowanymi), 12 BSP klasy taktycznej krótkiego zasięgu i 11 klasy taktycznej średniego zasięgu. Po korekcie tego programu plan wskazywał, że w latach 2009–2018 Wojska Lądowe i Wojska Specjalne miały otrzymać do 37 zestawów mini-BSP, do 10 zestawów BSP klasy taktycznej krótkiego zasięgu i do 8 zestawów BSP klasy taktycznej średniego zasięgu. W wojskach lądowych miał powstać dywizjon bezzałogowych systemów rozpoznawczych z eskadrą BSR średniego zasięgu, eskadrą BSR krótkiego zasięgu i dwoma eskadrami mini-BSR. W 2009 roku, z uwagi na kryzys finansowy, zawarte w „Planie modernizacji technicznej Sił Zbrojnych w latach 2009–2018” liczby dotyczące bezzałogowców stały się nieaktualne, a postępowań w sprawie nabycia BSP nie rozpoczęto.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 3/2018