Awiaswit XXI 2012

Miroslav Gyűrösi

Awiaswit XXI 2012

Ostatnią europejską wystawą o profilu lotniczo-kosmicznym tegorocznego sezonu był salon Awiaswit XXI, który odbył się w stolicy Ukrainy, Kijowie. Ósma edycja tej, organizowanej w latach parzystych, imprezy odbyła się w dniach 27 września – 1 października br.

Wystawa odbyła się na terenie lotniska Kijów-Gostomel, a jej organizatorami były: Ministerstwo Gospodarki Republiki Ukrainy, Ministerstwo Obrony RU, Ministerstwo Infrastruktury RU, Państwowa Agencja Kosmiczna RU oraz organy administracji państwowej miasta Kijowa i obwodu kijowskiego, Lotniczy Kompleks Naukowo-Techniczny im. Antonowa, Ukroboronoprom oraz firma Wektor. Pomimo wielkich ambicji i deklaracji organizatorów, salon Awiaswit XXI nigdy nie należał do dużych imprez, których znaczenie wykraczało poza lokalną skalę. Pomimo tego, w tegorocznej edycji wzięło udział 304 wystawców reprezentujących 35 krajów świata. W porównaniu z Le Bourget, Farnborough, czy nawet ILA, to niewiele, ale pokazuje, że ukraińskie zakłady przemysłu lotniczego i kosmicznego wciąż mają czym zainteresować kontrahentów i potencjalnych partnerów.

Wznowienie prób An-70
Jednym z najważniejszych, jeśli nie najważniejszym, punktem programu tegorocznego Awiaswitu XXI było poinformowanie w dniu jego inauguracji o rozpoczęciu kolejnego etapu prób w locie przez prototypy ciężkiego samolotu transportowego An-70, po trwającej dwa lata ich szeroko zakrojonej modernizacji.

Projekt nowego, specjalizowanego samolotu transportowego krótkiego startu i lądowania, oznaczonego „izdielije 77”, w obecnej postaci – jeszcze w ZSRS – zaczęto realizować w 1984 r. Pierwszy prototyp 01-01 został ukończony już w nowej sytuacji geopolitycznej, aczkolwiek w ramach ukraińsko- rosyjskiej współpracy, w 1994 r. Wzniósł się on po raz pierwszy w powietrze 16 grudnia 1994 r. Jego próby w locie nie trwały jednak długo – już 10 lutego 1995 r., podczas czwartego lotu, uległ on katastrofie, w której zginęła cała, siedmioosobowa załoga. Pomimo tego, że wypadek nie był spowodowany przyczynami technicznymi – An-70, w wyniku błędu pilota, zderzył się w locie z towarzyszącym mu An-72 – wpłynął on na znaczne opóźnienie całego programu, ponieważ w owym czasie był to jedyny latający prototyp tej maszyny. Zakładom Antonowa, na przekór bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej i politycznej, ogromnym wysiłkiem udało się dokończyć drugi prototyp – 01-02 – który swój pierwszy lot wykonał 24 kwietnia 1997 r. Pech nie przestawał jednak prześladować programu, i samolot z cywilną rejestracją UR-NTK rozbił się 27 stycznia 2001 r. w Omsku. Po starcie przestały pracować dwa z czterech jego silników i piloci zmuszeni byli lądować przymusowo już za pasem startowym. Uderzenie w ziemię spowodowało przełamanie się kadłuba. Maszyna, choć poważnie uszkodzona, została naprawiona i wznowiła próby w locie. Ostatni lot w oryginalnej konfiguracji samolot wykonał 28 lipca 2010 r. Do tego czasu oba prototypy wykonały 629 lotów doświadczalnych.

Samolot, mimo wysiłków producenta, nadal nie znalazł nabywcy (do czego z pewnością przyczyniły się w decydującej mierze polityczne turbulencje i rywalizacja różnorodnych grup wpływu w postsowieckiej przestrzeni ekonomicznej). Chociaż na początku swej drogi rozwojowej An-70 był niezwykle nowoczesną konstrukcją, ponad dwie dekady jakie upłynęły od zakończenie jego projektowania przyczyniły się do tego, że dziś wiele elementów jego awioniki oraz wyposażenia mocno się zestarzało. W 2010 r. podjęto w związku z tym decyzję o jego szeroko zakrojonej modernizacji. Prace rozpoczęto jeszcze przed końcem 2010 r. Wśród zasadniczych zrealizowanych przedsięwzięć są: modernizacja zespołu napędowego, instalacja nowego pomocniczego agregatu prądotwórczego, nowy system zobrazowania dla załogi, elektronicznie sterowany system utrzymania warunków życia, nowe wyposażenie pilotażowo-nawigacyjne, montaż nowoczesnej stacji radiolokacyjnej, nowy system elektronicznego sterowania. Nowy zestaw pokładowego wyposażenia elektronicznego pozwolił także zmniejszyć załogę maszyny do czterech ludzi. Chodzi oczywiście o członków personelu latającego, którzy zajmują miejsca w kabinie, poza nimi w skład załogi wchodzi technik ładunku, który ma swoje stanowisko w ładowni.

Fakt przeprowadzenia modernizacji zespołu napędowego jest widoczny na pierwszy rzut oka – inny kształt mają osłony silników śmigłowentylatorowych D-27, zmieniono także układ śmigieł-wentylatorów SW-27. Zachowano w ich konstrukcji dwa zespoły przeciwbieżne, ale zwiększono odległość pomiędzy nimi. Oficjalnie tłumaczy się to dążeniem do dalszego obniżenia poziomu generowanego hałasu, ale z wysokim prawdopodobieństwem można sądzić, że celem tej zmiany było zmniejszenie sił wzajemnego oddziaływania obu zespołów, co miałoby na celu przedłużenie żywotności całego wentylatora.

Oryginalny pomocniczy agregat prądotwórczy napędzany silnikiem turbinowym TA12 został zastąpiony nowym TA18-200. Poza większą mocą cechuje go o niemal połowę mniejsza masa.

Próby statyczne zmodernizowanego drugiego prototypu dobiegły końca w listopadzie 2011 r., a swój pierwszy lot po zakończeniu modernizacji An-70 wykonał 27 września 2012 r. Maszyna przeleciała z macierzystego lotniska w Kijowie-Swjatoszynie na lotnisko doświadczalne Kijów-Gostomel. 29 i 30 września br. samolot wykonał dwa dalsze loty doświadczalne. W obecnym, wstępnym etapie programu prób, zaplanowano ich 20, które nadzorować będą specjaliści z ministerstw obrony Ukrainy i Rosji. Później mają zostać przeprowadzone ostateczne wspólne badania państwowe, obejmujące 75 lotów doświadczalnych.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 11/2012