AEW, MPA i ELINT, czyli lotnicze rozpoznanie po europejsku

Michał Gajzler

Przybliżony w numerze kwietniowym miesięcznika „Nowa Technika Wojskowa” europejski potencjał satelitarnych systemów rozpoznania, nie wyczerpuje palety środków pozyskiwania informacji rozpoznawczych, którymi dysponują europejskie kraje NATO i Unii Europejskiej. W siłach powietrznych wielu z nich już obecnie wykorzystywane są wyspecjalizowane samoloty wczesnego ostrzegania (AEW, Airborne Early Warning), morskie samoloty patrolowe (MPA, Maritime Patrol Aircraft) czy rozpoznania elektronicznego (ELINT, Electronic Intelligence). Europejski potencjał w tym zakresie jest zresztą wciąż rozwijany.

Włochy

Jednym z bardziej istotnych elementów włoskiego systemu rozpoznania lotniczego pozostaje obecnie para, noszących lokalne oznaczenie E-550A, samolotów wczesnego ostrzegania G550 CAEW (Conformal Airborne Early Warning). Pierwszy z nich wszedł do służby w grudniu 2016 roku. Druga z zakupionych maszyn została natomiast przekazana użytkownikowi dwa lata później. Oba samoloty wcielono do 71° Gruppo (eskadry), należącej z kolei do 14° Stormo (skrzydła) z bazy Pratica di Mare.

Obie maszyny zostały zakontraktowane przez Włochy jeszcze w 2012 roku, w ramach offsetu towarzyszącego umowie na zakup 30 samolotów szkolenia zaawansowanego M346 Master przez Izrael. Kontrakt na zakup dwóch E-550A miał wartość 750 mln USD. Włoskie samoloty zostały wyposażone w zestaw środków łączności kompatybilny ze standardami NATO. Za ich dostawę odpowiadały izraelska ELTA oraz włoski Leonardo. Wraz z samolotami ELTA dostarczyła niezbędne wyposażenie naziemne, w tym m.in. stacje kontroli naziemnej, systemy wsparcia planowania i analizy misji oraz systemy treningowe. Głównym elementem zadaniowego wyposażenia E-550A jest system radarowy IAI ELTA EL/W-2085, zamontowany w konforemnych osłonach na kadłubie oraz pod osłonami w części nosowej i ogonowej. Wyposażony on został w anteny z aktywnym skanowaniem elektronicznym (AESA) i dysponuje zasięgiem od 370 do 450 km. O ile dziobowy i ogonowy radar samolotu pracują w pasmie S (2–4 GHz), to anteny radarów obserwacji bocznej pracują w pasmie L (1–2 GHz). Zabudowany system radarowy pozwala na uzyskanie obrazu radarowego dookoła samolotu (pokrycie przestrzeni w 360°). E-550A może przy tym wykrywać, identyfikować i śledzić zarówno obiekty powietrzne, jak i nawodne. System jest zdolny do automatycznego śledzenia celów silnie manewrujących. Dodatkowo E-550A dysponują możliwościami z zakresu rozpoznania elektronicznego. Na pokładzie samolotu znajduje się sześć stanowisk roboczych przeznaczonych dla operatorów systemów pokładowych. Po dostawie i okresie szkolenia oba samoloty weszły do regularnej eksploatacji i aktywnie wykorzystywane są również w misjach NATO, w tym tych prowadzonych nad krajami nadbałtyckimi.

Kolejna para samolotów tego samego typu została zamówiona na potrzeby Aeronautica Militare w 2022 roku. Co ciekawe, zawarto w tym przypadku dwie umowy, z których jedna obejmowała dostosowanie dostarczonych przez włoskie Ministerstwo Obrony samolotów do zabudowy systemów radarowych i towarzyszącego wyposażenia, druga zaś zakupu i montażu samych systemów rozpoznawczych. Wartość obu kontraktów przekroczyła 380 mln EUR, przy czym same samoloty przeznaczone do przebudowy zostały zakupione już wcześniej na rynku wtórnym (łącznie zakupiono osiem G550 przeznaczonych do przebudowy). Przy czym docelowo flota włoskich E-550A liczyć ma pięć maszyn.

Amerykański Departament Stanu jeszcze w grudniu 2020 roku zatwierdził również możliwość sprzedaży do Włoch wyposażenia niezbędnego do przebudowy kolejnych dwóch G550 do wariantu samolotu rozpoznania elektronicznego (konfiguracja określana jako Joint Airborne Multi-sensor Multi-mission System, JAMMS). W jego skład wchodzą m.in. dwa pakiety wyposażenia misyjnego ze zintegrowanym system rozpoznania i walki elektronicznej AISREW (Airborne Intelligence, Surveillance, Reconnaissance and Electronic Warfare), systemy samoobrony AN/ALE-47, głowice optoelektroniczne MX-20HD, a także środki łączności. Jako dostawcę i integratora specjalistycznego wyposażenia wskazano firmę L3 Harris. Ostateczna konfiguracja samolotów ma być zbliżona do zastosowanego w australijskich MC-55A Peregrine. Samoloty zostaną wyposażone także w radary Leonardo Osprey 50 AESA oraz systemy rozpoznania łączności L3 RIO. Co ciekawe, potrzeba zakupu i wdrożenia do służby pary samolotów rozpoznania elektronicznego została zgłoszona jeszcze w 2009 roku (samoloty miały zastąpić pojedynczy G-222VS), ale jak widać, na realizację planów trzeba było jednak czekać ponad dekadę.

Włoskie Siły Powietrzne niebawem powinny zostać zasilone także przez parę samolotów walki elektronicznej G550AEA, zamówionych jeszcze w 2023 roku, a będących odpowiednikami EA-37B Compass Call. W ramach opcji zakłada się możliwość nabycia kolejnej maszyny tego typu. Ponadto należy zwrócić również uwagę na zakup jeszcze jednego używanego egzemplarza G550, który zostanie wykorzystany jako stanowisko doświadczalne dla nowych systemów rozpoznania i walki elektronicznej opracowywanych przez włoskie firmy.

Wraz z wdrożeniem do służby nowych samolotów rozpoznania elektronicznego, następców znajdą dotychczas leasingowane samoloty King Air 350ER wyposażone w system rozpoznania SPYDR, które przez pewien czas wykorzystywano jako rozwiązanie „pomostowe”. W służbie znajdują się również trzy samoloty walki elektronicznej EC-27J JEDI. Stąd też docelowe możliwości w zakresie rozpoznania powietrznego budowane przez Aeronautica Militare można ocenić dość wysoko. Programów jest co najmniej kilka, pokryć one powinny różne potrzeby całych włoskich sił zbrojnych.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 5/2025