50-lecie „Niebieskich Beretów”
Wojciech Mazurek
50-lecie „Niebieskich Beretów”
W tym roku swój złoty jubileusz obchodzą żołnierze polskich jednostek obrony wybrzeża. Ta piękna, okrągła rocznica będzie miała odpowiednią oprawę. 13 czerwca w Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku otwarta zostanie wystawa dokumentująca działalność „nieprzemakalnej” dywizji. Zanim odbędzie się jej wernisaż, przybliżmy w skrócie historię tych formacji.
Piechota morska w Marynarce Wojennej Morskie formacje desantowe lub po prostu piechota morska istniały, istnieją i zapewne istnieć będą w większości państw prowadzących aktywną politykę morską. Piechota morska funkcjonowała też w Polsce i to w dość nieodległej przeszłości. Początkowo w strukturze Marynarki Wojennej powołano w 1951 r. 3. batalion piechoty morskiej (bpm) z miejscem stacjonowania w Dziwnowie. Batalion przechodził typowe szkolenia z zakresu taktycznych desantów morskich oraz działań obronnych na wybrzeżu. W 1959 r. jednostkę tę połączono z 29. „Kołobrzeskim” batalionem saperów morskich (bsm) tworząc 3. pułk piechoty morskiej (ppm). Po zaledwie trzech latach 3.ppm uległ likwidacji. W oparciu o kadrę jednostki oraz uzbrojenie i sprzęt techniczny powstał 93. pułk desantowy z przeznaczeniem dla nowo formowanej w strukturze Pomorskiego Okręgu Wojskowego (POW) 23. Dywizji Desantowej (DD) oraz powtórnie sformowano 29.bsm.
Likwidacja 3.ppm Marynarki Wojennej zamyka pierwszy okres w dziejach piechoty morskiej w Polsce, który charakteryzował się przede wszystkim poszukiwaniem najbardziej optymalnych form oraz metod szkolenia dowództw i wojsk, a także wypracowaniem koncepcji morskich operacji desantowych. Równolegle z 3. bpm i 3.ppm w ramach Bazy Marynarki Wojennej w Świnoujściu funkcjonowała Flotylla Środków Desantowych wyposażona w różnorodne jednostki pozyskane z amerykańskiego demobilu oraz wydobyte i wyremontowane barki poniemieckie. Flotylla mimo że jej sprzęt nie przedstawiał większej wartości bojowej, przyczyniła się w dużej mierze do wypracowania zasad działania okrętów desantowych oraz metodyki szkolenia załóg i zespołów okrętów. Miała duży wpływ na ukształtowanie taktyki działania sił desantowych, jak i polskich poglądów co do użycia ich na powietrzno-morsko-lądowym teatrze walki.
W Pomorskim Okręgu Wojskowym
W styczniu 1963 r. zapadła decyzja przeformowania stacjonującej na Pomorzu 23. Dywizji Piechoty w dywizję desantową. Otwierał się drugi etap w dziejach polskiej piechoty morskiej. Był to okres głębokiej modernizacji technicznej i rozwoju organizacyjno-kadrowego oraz doskonalenia wypracowanych metod szkolenia. Do końca 1963 r. w wyniku dwóch kolejnych reorganizacji ukształtowała się struktura dywizji, w składzie której znalazły się: trzy pułki desantowe (34. „Budziszyński” pd w Słupsku, 35.pd w Gdańsku Wrzeszczu i 79.pd w Lęborku przemianowany w 1967 r. w 4. „Pomorski” pd), 11. batalion czołgów średnich w Słupsku (przeformowany w 1978 w batalion czołgów pływających), 41. dywizjon artylerii rakietowej, który w 1965 r. przeformowano w dywizjon rakiet taktycznych, 29. bateria artylerii przeciwlotniczej, 58. kompania saperów, 23. kompania łączności, 23. kompania medyczna, 63. kompania transportowa, 52. kompania rozpoznania ogólnego i skażeń oraz kompania ochrony i regulacji ruchu, a także szereg mniejszych komórek organizacyjnych. W przyjętej wstępnie strukturze do 1986 r. wprowadzono szereg zmian, które zwiększyły liczbę żołnierzy w dywizji z początkowego stanu wynoszącego w 1963 r. etatowo 3187 wojskowych do 4520 w 1986 r. (na czas „P”). Powstały nowe jednostki, takie jak: 20. dywizjon artylerii rakietowej, 7. kompania chemiczna, 7. batalion remontowy, czy 33. kompania dowodzenia szefa OPL. Do stanu batalionu rozbudowana została kompania saperów. Dywizja otrzymywała w ramach wojennych uzupełnień eskadrę śmigłowców łącznikowo-obserwacyjnych oraz 12. batalion czołgów średnich mobilizowany przez WSOWPanc. z Poznania, a także 72. medyczny batalion wzmocnienia.
Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 5/2013